,

Geven deyip geçmeyin!

Annem, tandırı alıştırmak için kullanır Geven'i. Yaz başında annemlerle bir keresinde geven'e gitmiştik. Sefiye teyze değildi de, Şişe ablamı, Asiyse ablamı yoksa Şehriye ablamıydı tam hatırlamıyorum ama Domuzdere diye adlandırdıkları köyün aşağısındaki bir yere gitmiştik. Elmaçayır'ın Gondolot tarafında bir yamaçtı. Geven yükte hafif olunca gün akşama kadar yaptığın Geven'i bir yük yapıp taşıyabiliyorsunuz tabi.

Geven deyip geçmeyin!

 
 


M. Kemal AYÇİÇEK 


www.karadenizolay.com (özel)-Öyle ya şehirlerde oturan insanlara “geven nedir” diye sorsanız bilmez bunu ama kırsal alanları azcık bilenler bile Geven (Astragalus),’in ne olduğunu bilir. Oysa Çin’de Ginseng diye bilinen bitkinin bir çeşidi de bizde geven aslında.Bizim Geven dediğimiz bitkinin  literatürlerdeki adı Astragalus membranaceus’tur. Burada yazıyı yazmaktaki amacım sakın ola Geven konusunda haddimi aşmak değil, Geven’i nasıl bildiğimizi, tanıdığımızı ve gevenle olan ilişkimizi aktarmaktan ibarettir. Tabi yeri gelmişken elbette Geven’in öyle bizim umursamazlığımızdan da kıymetli bir bitki olduğunu da aktaracağım. Şifalı bitkiler arasında örneğin anne sütünü bile artırdığını ben bile yeni öğrendim.

geven deseni


 Bende bilmiyordum daha ilk okul çağlarımız. Bizim için “Yayla” olan ama normalde sadece yaz mevsimlerinde gittiğimiz  Bayburt’un  bir köyündeyiz. Orada ekmek sadece tandır da pişiriliyor.fırınlı sobalar var ama onlar daha sonra. Tüm köylü ekmeğini ya somun ya da lavaş diye bildiğimiz ekmeği tandır da yapıyor. Tandırların yanması ise tezekle tabi. Tezeği bilenler bilir, kırsal alanlardaki kömür yani. Annem, tandırı alıştırmak için kullanır Geven’i. Yaz başında annemlerle bir keresinde geven’e gitmiştik. Sefiye teyze değildi de, Şişe ablamı, Asiyse ablamı yoksa Şehriye ablamıydı tam hatırlamıyorum ama  Domuzdere diye adlandırdıkları köyün aşağısındaki bir yere gitmiştik. Elmaçayır’ın Gondolot tarafında bir yamaçtı. Geven yükte hafif olunca gün akşama kadar yaptığın Geven’i bir yük yapıp taşıyabiliyorsunuz tabi. 

geven çiçeği

Bir suyun başında öğle yemeğini yediğimiz hatta bir ok yılanının bizim dağ armudu dediğimiz Ahlat ağacının gövdesine sarılı olduğu halde biz doğru ıslık çaldığını ve annemlerin kazmalarla onu öldürmek istemesi üzerine de dere yatağına uçup gözden kaybolduğunu hiç unutmam. İşte o kökleri toplağa derinlemesine inen boyu posu olmayan bodur bir bitkiydi Geven. Sadece tandır ve sobayı yakmak için ateş alıştırmakta adeta bir çıra yerinde kullanılıyordu. Sonraları Geven’in sadece erozyonu önlemede önemli rol oynadığı ve bu yüzden de yasaklandığını biliyorum. O yasak konduğunda da, yasağı mantıksız buluyordum ve “köylünün bir geveni var, onu bile çok görüyorlar “diye kızdığım olmuştu. Ama annem de sadece Geven sakızı nı hatırlıyorum galiba. Ona Kitre deniyordu. Yapışkan özelliği vardı, Geven köklerinden akan beyaz bir sıvıydı. Yapışkanlığı da olunca o dönemler ya çam sakızı ya da geven kökündeki o sıvı yani Kitre, sakız olarak çiğnenirdi.(Geven – Kök sakızı – Çiğnenerek – Bademcik iltihaplarında) Tabi o zamanlar bu geven sakızının bademcik iltihaplarına iyi geldiğini falan annemler de bilmiyorlardı ki. Sakız işte diye çiğneniyordu.


En fazla geven ya ziyaretin tepede, ya gavurkalesi’nde, ya Domuzdere veya koyun yatağı, zilfo, sögütlügöze’nin oralar ve  kuycuklar da olurdu. Yaz başında toplanan gevenler, aynı zaman da kışlık yakacak ihtiyacını da dikkate alarak yapılırdı tabi. Böylece de dağda taşta geven azalırdı elbette ama bu gelenek yaygınlaştıkça, zaten tarlalar ve araziler işlenmeye başlayınca da o geven yetişen alanlar daraldıydı. Çocukluğumuzda biz mesela kirpiyi bilir, tanırdık o dikenli bir hayvandı. Geven’i de ona benzetirdik. İnce iğneli bir bitki, elimize batan Geven dikenlerinin çıkarmak için de hep anneden yardım görürdük çünkü. Geven’i iyi tanıdığı için Geven dikeninin de parmaktan nasıl çıkarılacağını elbette anneler iyi bilirdi. Gevenle oyun oynadığımızdan değil, mesela bizim yayladaki evin odalarının üzerindeki boşlukta olurdu genelde gevenler, orada kurutulurdu. Annem tandır için hazırlık yaparken “hadi bana geven ver” dediğinde, merdivenle o bölüme çıkıyor ve oradan Geven’i anneme veriyordum. Çatı arası karanlık olduğundan gevenin nerden tutacağını bilemezsen de hemen dikeni batıveriyordu parmaklara..

Tandır da soba da onunla güzel tutuşurdu.  Yayla da annem tandırı yakarken dedemin odasında da soba yanardı. Sadece tandır için değil soba için de geven gerekli olunca annem veya dedem geven için tavana çıkamazdı tabi, bunu ben veya ablam yapardık. Ağabeyimin gevenle falan işi olmazdı(!) Biz Geven’i öyle tanıdık ve binbir hastalık çektiysek de onun bir şifa kaynağı olabileceğini yani o yanını hiç düşünmedik bile. Meğer o bizim sadece yakmak için koşturduğumuz Geven’i Dünya bir şifa kaynağı olarak kullanıyordu. 


Geven’in bilinmeyenleri


Vikipedi’de (özgür ansiklopedi)

Geven (Astragalus), baklagiller (Fabaceae) familyasından yetiştiği bölgelere göre farklılaşan 2000 kadar türü bulunan otsu ve küçük çalıların ortaka dı. Tıpta özellikle ana vatanı Çin olan Çin Geveni kullanılmaktadır. Gevenden gövde veya kökünün üzerinden bıçakla özel olarak yapılan çizgilerden akan zamka kitre denir ve kitre başka ilaç yapımında kulanılır. Astragalus microcephalus ve Astragalus gummifer Türk kitresi ve Anadolu kitresi olarak bilinir.

Tıpta daha çok kullanılan ve hakkındaki araştırmaların en fazla olduğu Astragalus kökü veya Astragalus membranaceous denilen türünün doğal yerleşim alanları Çin'in kuzey ve doğu bölgeleriyle Moğolistan ve Kore'dir

Son araştırmalar bitkinin insanın bağışıklık sistemini güçlendirebildiğini göstermiştir.

Astragalus tragacanthus'dan elde edilen ve tekstil ve farmakotiklerde kullanılan tragacanth'ın bedenin yaygın virüslere karşı direncini arttırdığı ve bağışıklık sistemine yardımcı olduğu iddia edilmektedir.

geven her derde deva

Kullanım alanları 

◦Soğuk algınlığı ve grip
◦Süregen enfeksiyon
◦Çeşitli allerjiler
◦Astım
◦Kronik yorgunluk
◦Kemoterapiyle ilişkili olarak iştah kaybı veya yorgunluk
◦Anemi
◦Kalp rahatsızlıkları
◦Böbrek rahatsızlıkları
◦Mide ülserleri
◦Hepatit
◦Genel hazım zorunları
◦Yaralar
◦Ebru sanatına yarar
·        Vücutta bir dizi bağışıklık işlevini destekleyen Aatragli Polysaccharoses bileşini içeren Astragalus'un yapılan araştırmalarda

◦Soğuk algınlığı vakalarının şiddetini ve süresini azaltabildiği

◦Kalbin kan pompalama hacminde iyileştirmeler sağlayabildiği
◦Karaciğerde hücre hasarına karşı koruma sağlayabildiği
◦Kalp ve beyin dokularına oksijin taşınmasına yardımcı olduğu ve vücudun şevk ve direncini geliştirdiği
◦Fareler üzerindeki araştırmalarda astragalus özü kullanılan farelerde idrar torbası kanserinin daha az görüldüğü
◦Akciğer kanseri hastalarında tümör ilerleyişini tersine çevirebildiğine işaret edilmektedir.
 Devamı için

 Lütfen: //tr.wikipedia.org/wiki/Geven  


bir başka kaynak için;


//www.saglikbilimi.com/geven-astragalus-membranaceus/ ‘de,


“Kullanılan Kısım:Bitki uzun bir lifli kök gövdeye sahiptir ve çok yıllıktır. Kök ilaç olarak kullanılır.

Toplama: Bitki Asya’da yetişir ve öncelikle Çin’de hasat edilir, binlerce yıldır Çin tıbbında kullanılmaktadır. Kök ince ince dilimlenir ve kurutulur ve sarı bir dil basacağını andırır.

Etkileri: Bağışıklık yükseltici, uyarıcı, ve yenileyici; virüs öldürücü; uyum sağlatıcı, tonik, idrar söktürücü, akciğer, dalak ve sindirim işlevlerini arttırıcı.

Diğer İsimleri : Ketre, Çekme,Ak geven, Püs geveni, zamk geveni, Astragalus glycyphyllus, Astragalus cicer, Leguminosae

Bilinen Bileşimi : Asparagin, gliserizin, acı maddeler, şekerler, proteinler, dekstroz, manit, flavanoidler.” Yer alırken,

//www.yemex.com/bitki/geven.html de ise;

“Botanik Bilgi : Baklagillerden, çok yıllık bitkilerdir. Yetiştiği bölgelere göre farklılaşan 2000 kadar türü vardır.Yapraklar eliptik bir şekilde dal boyunca karşılıklı sıralanmıştır. Sari, açık sari, beyaz ve pembe açan türleri mevcuttur. Çok yıllık otsu, dikenli bitkilerdir.Boyları türüne göre 5 - 100 cm ve bulunduğu yükseklikler 200 - 2700 m arası değişir. Ak geven, püs geveni ve zamk geveninden ebru yapımında kullanılan “kitre” denilen zamk çıkarılmaktadır. Ayrıca kitre ilaç yapımında da kullanılır.


çiçek açmış geven
Faydaları :

◦-Soğuk algınlığı ve grip, süregen enfeksiyon, kronik yorgunluk ve astımda şifa sağlamaktadır.


◦-Kalp rahatsızlıkları, böbrek rahatsızlıkları, mide ülserleri rahatsızlıklarında şifa sağlar.


◦-Çeşitli allerjiler ve yaraları geçirir.


◦-Genel hazım sorunlarını yok eder.


◦-Kemoterapiyle ilişkili olarak iştah kaybı veya yorgunlukğu ortadan kaldırmaktadır.


◦-Vücutta bir dizi bağışıklık işlevini destekleyen Aatragli Polysaccharoses bileşini içeren geven bitkisi hakkında yapılan araştırmalarda


◦Soğuk algınlığı vakalarının şiddetini ve süresini azaltabildiği

◦Kalbin kan pompalama hacminde iyileştirmeler sağlayabildiği
◦Karaciğerde hücre hasarına karşı koruma sağlayabildiği
◦Kalp ve beyin dokularına oksijen taşınmasına yardımcı olduğu ve vücudun şevk ve direncini geliştirdiği
◦Fareler üzerindeki araştırmalarda astragalus özü kullanılan farelerde idrar torbası kanserinin daha az görüldüğü
◦Akciğer kanseri hastalarında tümör ilerleyişini tersine çevirebildiğine işaret edilmektedir.

Kullanım Şekli : 2 çorba kaşığı bitki 0,5 litre suda 10 dakika kaynatılır. Günde 4 defa yemeklerden evvel birer çay bardağı içilir.” 


Elbette  Geven (Astragalus),  ile ilgili bilgiler bunlarla sınırlı değil, Geven’in alternatifleri arasında mesela Gisseng bitkisi var. Fotoğraflarda Bayburt, Gümüşhane, Erzurum, Erzincan bölgelerindeki çeşidini koydum Geven’in, oysa Geven (Astragalus),’in 2 bin çeşidinin olduğu da unutulmamalı tabi.


Güncelleme Tarihi: 09 Kasım 2018, 23:20
YORUM EKLE
SIRADAKİ HABER