Zaman zaman “ Bölge Misyonerliği” yaparım. Yine birarkadaşım vesile oldu da bölgemizde şöyle beş günlük aralıksız bir gezi fırsatı buldum. Sağ olsun, misafirim de ilk kez  Karadeniz’e geldiği için de ne var ne yok, akla esen her yerde bol bol fotoğraf  çekip, ilk kez belki de arşiv de sayılabilecek düzeyde done elde ettik.

(Çimçirli köprüsü)

Bölgemiz yaz- kış demeden de gezilmeye ve görülmeye değermiş, bunu yeniden anladım. Her vadide ayrı bir güzellikle karşılaştık. Elbette bu güzellikleri zamanla sitemizde değerlendireceğiz. Nereye gidersem gideyim, sizlerle hep güzellikleri paylaşmayı kendime gaye edindim, zaten bu sitede onun için oluştu. “Bölge misyonerliği”nden kastımda buydu zaten. Antalya’ya da gitsem orada tanıdıklarımı mutlaka Karadeniz’in bakirliğinin elden gitmeden mutlaka gezilmesine onları ikna etmeye çalışırım. Sadece bizim gezip ve görmemiz veya anlatımımızla bu bölgenin insan doğası için ne kadar anlamlı olduğunu elbette ispat edemeyiz!

(Rize)

İzliyorum, Türkiye gündeminden uzaklaşmış değilim ama bu ülkede gerçekten çok boş gündemler yaratıldığının yakın tanıklarından olarak bazılarına gülüyorum, değmez diye yorum bile yapmıyorum. Türkiye’yi azıcık gezen gören veya düşünen ve gerçekten ülkesini seven , önemseyen  herkes mutlaka bir çok sözde gündem maddelerine bakarak zaten gülüp geçiyordur! Yani “Şemdinli iddianamesi” nden tutun, Merkez Bankası Başkanının asaleten-vekaleten atanmasına, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan hakkındaki üçüncü gensoru’dan, Nevruz kutlamalarına, Edirne’nin komşu Bulgaristan’ın barajlardan fazla su verip de sular altında kalmasına kadar bir çok konuda istediğini yaz-çiz değişmez bunlar, her şey suyun yolunda akışı gibi hayatı törpülemek adına gündem olur durur. Onun için ben  gezdiğim yerlerde yiyip içtiklerimi yeğledim yazmak için. Aslında “yediğin içtiğin senin olsun gördüklerini anlat” dense de yok, ben bizim de içilecek çok güzel sularımız olduğunu anlatmalıyım.

Rize’nin İkizdere ilçesine çıkarken Çimşirli diye bir köy var mesela, hemen karayolunun kenarında aracınızı bırakıp, bir ahşap asma köprüden sallanarak karşıya geçilebilen yerde kocaman kayanın tam ortasından akan madensuyu, gidilmeye değer doğrusu.Trabzon’dan yola çıkıldığında ilk akla gelen elbette Uzungöl oluyor. Orada eskisi kadar olmasa  da yine de görülmeye değer doğa, insanların çarpık yapılaşmayla bozmaya çalıştıkları güzellikleri size sunuyor. Siz,yapılara değil salt doğaya kilitlenip giderseniz, mevsime bakılmaksızın Uzungöl’ün ruhunuza hitap edişine tanıklık edersiniz.  Üzüngöl’e akan Haldızan deresi üzerinde DSİ’nin yaptığı setlerin şelaleye dönüşmüş halinden tutunuz, Demirkapı’ya varıncaya kadar, hatta oradan da yukarılara gidebildiğiniz kadar gidin her adımda ayrı bir mutlu nefes almak elbette hakkımızdı dersiniz.

Uzungöl’den inerken Çaykara’nın içinden yukarıya doğru Maraşlı köyüne çıkarsanız orada kitabesinde “Of’a imanı İslam’ı getirdi, Kemalin menbaı Maraşlı Osman, Ne kutsi kudrete malikti hayret, boyun eğmiş idi bir görmede ruhban, dokuzyüzaltmışidi hicri yıllar, O’nu rahmetlere garketti rahman” Maraşlı Saçaklızade  Hacı Osman Efendi türbesini görürsünüz. Of’u Rize yönüne geçip Kavaklı camiinin yanında da, yol yapımı sırasında kaldırılmak istenen mezarını kaldırtmadığı, yoldan bilerek müzik dinleyerek geçen araçların başına felaketlerin geldiği anlatılan Maraşlı Hacı Hasan Efendi’nin( Hacı Osman Efendinin kardeşi) Türbesini görürsünüz.(Tabi görmek isteyenler için bunları  yazıyorum, isteyen görmeye de bilir) Oradan İyidere köprüsünü geçip sağa dönünce de İkizdere’ye oradan da Cimil deresi boyunca 5 kilometre çıkarsanız karşınıza harika bir kaplıca çıkar. Doğa kaplıcası bu.. Çevresi yemyeşil çam ormanlarıyla çevrili üzeri açık ve dilerseniz kar yağışı altında bile girebildiğiniz kaplıca. Adı henüz konmamış belki ama önümüzdeki yıllarda Ayder’i  gölgede bırakacağı kesin. Şimdilik 250 yataklı bir tesis ve ayrıca devre mülk tarzı tesis inşaatları hızla sürüyor.

Ayder, belki hiç beklemediğimiz kadar ıssızdı bu mevsimde. Sadece dağcı ve kayakçılar için 3 tesis açıktı. Ama kaplıca pek sakindi. Çirkin yapılaşma Ayder’deki doğal ortamın tadını kaçırmış ama yinede duyarlı insanlarının gayretlerine tanık oluyorsunuz. 

(Rize'nin İkizdere ilçesi ılıca koyündeki kaplıca. şimdi burada 250 yataklı tesis yapıldı) 

Aslında Karadeniz’de her vadinin ayrı bir güzel yanı var. Öyle ki önceki yıllarda yöre halkı, birbirleriyle tanışırken sadece “hangi deredensin” diye sorar ve gerisini merak etmezdi. O derenin adı verilince de “tanınma” olayı gerçekleşirdi. Şimdiler de bakmayın ilçelerin beldelerin ve köylerin  ayrıntılarıyla sorulmasına, çünkü dereler arasında ki kültür farklılıkları aynı dere boyunda yaşanmıyordu. Her dere ayrı bir vadi ve bir vadinin insanı bir diğer vadiye pek girmiyor ve tanımıyordu. Sadece hafta günlerinde şehirdeki “çarşı” ve Pazar yerlerindeki karşılaşmalar ve tanışıklıklar sırasındaki sohbetler de (dereler) vadiler arası iletişim ve haberleşme olabiliyordu.

Yapraklar olmadığı için ormanlarda dikkat çekecek düzeyde yüksek  köknar ağaçlarına özenle yerleştirilmiş karakovanları görüyorsunuz. Ayılardan korumak için ağaç tepelerine yerleştirilmiş kovanlar, Ayder yöresinin  meşhur karakovan balı olarak yöreye gelenlere pazarlanıyor. Sadece isim yapmış yerleri anlatmak elbette yeterli değil ama beş günlük bir gezinin anlatımı da elbette buraya sığmaz. Rize’ nin  Pazar, Ardeşen, Fındıklı ve Artvin’in Arhavi, Hopa ilçelerini geçip, Sarp sınır kapısına vardığınızda bir sorunun varlığını  kilometrelerce uzamış Tır  ve kamyon kuyruklarından anlıyorsunuz. Sadece araçlar da değil yaya olarak ülkemize gelmiş Gürcüleri yağmur altında bekleşirken görüyor ve koskoca sınır kapısında bir bekleme salonu bile bulunmayışını yadırgıyorsunuz!  

Bu mevsim de yoğun sis olmasına rağmen Cankurtaran geçidini aşıp, Artvin’e doğru yol alırken Borçka’dan itibaren arı gibi çalışan iş makinelerinin geceli gündüzlü çalışmasından Barajlar bölgesine geldiğinizi anlıyorsunuz. Devasa tüneler ve viyadüklerle yol altyapısını ve Çoruh vadisini izleyerek Artvin’e çıkıyorsunuz. Aslında Artvin, Kafkasör boğa güreşlerinin de yapıldığı 28 Haziran panayırıyla dikkat çeken bir ilimiz ama Baraj inşaatları Artvin’i diriltmişe benziyor. Hani o geçmiş yıllarda vitrinlerinde bezginlikleri fark edilen şehir esnafı, şimdi tabelalarından vitrinlerine hatta sebze ve meyvelerin tezgahlara dizilişine kadar her şeyde gelecek vaad eden ve moral veren bir  çehre değişikliğine gitmiş, dükkanlardan dışarı yansıyan bilgisayar ekranlarındaki barışıklıklarını adeta sergiler hale gelmiş.

(Trabzon'da Hıdırnebi'den bir bakış)

Diğer bölgelerde hep  parayla su alınıp içilebilir ama Doğu  Karadeniz’de sanki hep insanların canının su istediği yol boylarında hep çeşmeler vardır. Bu çeşmelerden herhangi bir kaygıya kapılmadan rahatça suyu hem de bol kepçeden içebilirsiniz. Köprü, yol ve su bölgenin en temel “hayır”larından olduğu için, salt devletten değil vatandaşlar, bu alanlar da kendilerinden de birer hatıra bırakmışlardır. Bırakılan bu anlamdaki eserler için de  beklentileri sadece “Allah razı olsun”dur. 

Artvin’den 110 kilometrelik Yusufeli ilçesine giderken, Deriner Baraj inşaatı nedeniyle dağlara yapılmış yeni yol, geceleri biraz tedirgin edici olsa da gündüzleri seyrine doyulmayan manzaralar sunuyor. Eski Çoruh vadisi boyunca uzanan yoldan çok daha heyecanlı ve seyirli hale gelmesi, herhalde baraj inşaatlarına karşı gelenlere de iyi birer cevap olmuştur. “Nerde hareket orada bereket” sözünün boşa denmediğini kanıtlarcasına moral var yol boyundaki tüm insanlarda. Yusufeli’ne varmadan ana yol üzerinde herhangi bir yerde durun ve gidin kavurma yiyin, hem de gözünüz kapalı olsun, yarı vejeteryan olarak ben bile bayıldım oradaki etin lezzetine, insanının ikramına, alçak gönüllülüğüne..Yusufeli Barajı için ilçede kimileri olayın olumsuz yönlerini anlatsa da ilçenin farklı bir yere nakline, sağduyulu Yusufelililer olumlu bakıyor. Belki de konuştuğumuz insanlar arasında muhaliflerden olan yoktu ya da biz rastlamadık. Yusufeli şirin bir ilçe evet ama Devlet menfaatleri için Yusufeli halkının kendi geçmişi ile bağını koparma pahasına daha planlı bir şehrin kendileri açısından daha yararlı olacağını görmüş gibiler. Hele bir vatandaş, “İlçenin kalkmasına , şuanda burada tuzukuru olanlar karşı çıkıyor ama halkın çoğunluğu baraj yapımından yana” diye özetliyor durumu!

Evet, Artvin’de barajlar inşaatları hayata büyük canlılık getirmiş, aslında Artvin’in insanları da bunu çok uzun yıllar öncesi hak etmişlerdi. Çok çileli yaşam şartlarına sahiplerdi, zor koşullar da eğitim ve öğrenime asılmış insanları, şimdi belki de bunun meyvesini topluyorlardır. Hele o karayollarında araç sürmek belki de ipteki cambazlık gibi bir şeydi, o yüzden di Çoruh nehri bir çok canı aldı götürdü yaban ellerine, günler alırdı  karaya vurmuş cesetlerin Gürcistan’dan Türkiye’ye getirilmesi. Onun içindi Türkiye’nin en iyi şöförlerinin Artvin’den çıkması, boşuna değildi yani.

Ardanuç’ta Artvin’in şirin ilçelerinden bir yer. Çoruh nehri boyunca sık sık görülen çöpsel atıkların nehir çevresindeki fundalıklara takılıp kalması, çevre duyarlılığı konusunda yeterli dikkatin gösterilmediğini anlatıyor. Ancak, ilçesinden çıkmayan insanlar elbette çöplerin çok çirkin görüntülerinden haberdar olmaları mümkün olmuyor. Ardanuç’a girmeden sizi belediyenin girişini düzenlediği “cehennem deresi kanyonu”, karşılıyor. Kanyonda zamanınız varsa bir gün bile geçirebilirsiniz. Sonra ilçeye geçiyorsunuz. Burası belki Artvin’in sahil ilçelerinden sonraki en şirin ilçesi.  Kirazı ve vişnesiyle meşhur Ardanuç. Yol boyunca yavrulamış koyun sürülerine en fazla burada tanık olduk. 

Gezi için elbette “özgür” olmalısınız! Eşiniz ve çocuklarınızla önceden pazarlık yapın ve yol boyunca siz nerede ve nasıl isterseniz mola vereceğinizi, resim çekeceğinizi, su içip belki bitki türlerini inceleyeceğinizi söyleyin! Sonra yol boyunca bu konular da anlaşmazlıklar yaşamayın.  Eğer, yol boyunca sık sık durmaktan ve oluklardan su içmekten nefret eden yakınlarınız varsa asla onlarla çıkmayın yolculuğa! En iyisi kafanıza uygun bir arkadaşınız olsun yeter! Adına “tatil” değil “gezi” diyin yolculuğunuzun ve ona uygun yol alın. Yoksa gezinin bir anlamı olmaz. Cep telefonlarınızı bile kapatın hatta, çünkü çoğu yerde zaten şebeke sorunu yaşıyorsunuz!

Geri dönerken Çayelini geçince Gündoğdu’ya gelmeden hemen yolun sağında deniz kenarındaki “Karabayram balık lokantası”nda mutlaka balık yiyin. Deniz ürünlerinin gerçekten bu kadar leziz olabileceği bir başka lokanta bulmak gerçekten zordur bölgede! Üstelik sadece balıkta değil mesela Karalahanayı bile burada yerseniz ne kadar haklı olduğumuza sizde katılırsınız. Öyle ki ben bile ilk kez “havyar”lı karalahanayı işte burada yiyebildim.

Rize’de Liman lokantası “bol kepçe” denen olayı yaşıyorsunuz burada, az yemek istediğiniz de bile neredeyse adam dövecek gibiler! Öylesine iddialı ve öylesine sade ve içten bir lokanta. Hem de yemekler sudan ucuz denecek kadar uygun fiyatlarda. Hem karnınız doyuyor hemde gönlünüz Rize mutfağını burada bulunca rahatlıyor. İşin ehli bir patron ve çocukları ve çalışanlarıyla örnek gösterilebilecek bir mekan, ana yola yakın ve merkezde bir yer. Sonra da çıkın Ziraatte bir demlik çay yaptırıp için..Havanın yağışlı olmasına aldırmayın çünkü orası yaz-kış açık ve gerçekten Rize’de olduğunuzu size hissettiriyor.

Trabzon’a dönerken Çamburnu’nda yorgunluk çayı içebilirsiniz, deniz manzaralı. Oradan da Zigana tatil köyüne çıkıp ahşap konaklarda geceleyebilir ve çam ve doğayla iç içe bir müthiş uyku çekebilirsiniz. Zigana’da da et ve sütlaç yemeyi ihmal etmezseniz iyi olur. Oradan dilerseniz bizim gibi “şans” dileğinde bulunup Karaca mağarasına gidebilirsiniz. Aslında aşağıda karayolu kenarındaki tabelada 15 Nisan 15 Kasım arası açıktır diyordu ama biz kapalı da olsa bir çıkalım dedik ama o gün Gümüşhane valisinin misafirleri varmış ve onun için açmışlar mağarayi. 20 Mart’ta Karaca Mağarasını gezmek çok güzeldi. Sonra aynı yol güzergahındaki İmera Manastırı da gidilmeye değer bir yerdi.Trabzon-Gümüşhane karayolundan 17 kilometre mesafe de bir yer. Olucak köyünde bu manastır.  Biz yaya çıktık gerçi ama şimdi oraya da karayolu yapılmış. Oldukça seyirli ve farklı bir doğa manzarası var. Gerçi yol da biraz ralliciler gibi çamur oldu aracımız ama buna değerdi doğrusu, harika bir geziydi.

Keşke aracı olan herkes, azıcık zaman ayırabilse de böyle bir geziyi gerçekleştirebilse ne kadar dinlendiğinin farkını görebilse aahhh keşke.. Burada bana eşlik eden ve bu gezime sebep olan değerli arkadaşıma borçlu olduğum bu fırsatı bana sağladığı için binlerce teşekkür ediyorum. Umarım sizlerde bu şekilde size sebep olacak birilerine teşekkür fırsatı bulabilirsiniz.