M. Kemal AYÇİÇEK – 25 Şubat 2013
Türkiye’de “Türk olmak” ne kadar da zormuş, adına kimilerinin “İmralı süreci” ama gerçek anlam da “çözüm süreci.” nin daha ilk başladığı günler de Ertuğrul Özkök’ün, “Ya Türklerin haysiyeti ne olacak” başlıklı yazısından sonra tartışmaları ve yazıları daha bir özenle izlemeye çalıştım. Yani, Gazete logosunun hemen yanın da “Türkiye, Türklerindir” yazan bir gazete de Türkiye’de “Türk’lerin haysiyeti“ nin ne olacağının sorulmasından daha doğal ne olabilirdi ki? Haklıydı, öyle ya demek ki ,eski Türkiye’de , Türklerden başka herkesin “haysiyet sorunu” vardı , Özkök ‘te zetan o yazısıyla da zimnen onu itiraf ediyordu!
Irkçılıkla ilgili kitaplar okuduk zamanın da ama okuduğum en kalın kitaplardan biriydi Malcolm X. Tam da Şubat ayında Türkiye’de “çözüm süreci” tartışmalarının yapıldığı bugünler de, yani 21 Şubat 1965’te bir suikastla öldürülmüş olması, onu bir anlam da anma ve yazıma da konu edinmeme sebep oldu. Malcolm x,720 sayfaydı. Aslı İngilizce olan kitap, “The Authobiography Of Malcoml x “ di..Malcolm X'in Otobiyografisi olarak 1965 yılında MalcomX ile yapılan 50'den fazla görüşme sonucu Alex Haley tarafından yazılmıştı. Time dergisi, 1998 yılın da, 20. Yüzyılın en etkili kurgusal olmayan düzyazı 10 kitap arasında 6 milyon satışla Malcolm X’i de seçmişti.
Malcolm x, Amerika’da siyahların yılmaz mücadelecisi olarak bilinen nam-ı diğer Öfkeli Zenci. Kitap ilk olarak Alex Haley’in önsözü ile başlıyor. Doksandokuz sayfalık bir önsöz ile yazar ilk olarak kendi ağzından Malcolm X’i anlatmak istemiş. Daha sonra Malcolm kendi ağzı ile anlatmaya başlıyor olayları.
Malcolm X, ilk başlarda beyazlara özenen onlar gibi olmaya çalışan bir genç iken hapishaneye düşer. Orda olan bir gardiyan aracılığı ile Elijah Muhammed’i tanır. Onunla mektuplaşmaya başlar. Hapisten çıkınca siyah Müslümanların hakları için savaşır. Beyazları düşman ilan eder. Fakat yaptığı hac yolculuğu onun ırkçı düşüncelerden sıyrılmasına vesile olur. Malcom X’in hac yolculuğu kitabın en etkili yerlerinden biridir. Orada bütün ırkların bir arada olduğunu ve şaşkınlığı kitabın bazı kısımlarında ifade eder:
“Saçları sarının en alımlısı, derileri beyazların en beyazı olan Müslümanlarla aynı tabaktan yemek yedik. Aynı bardaktan su içtik, aynı yatakta yattık. Ve aynı Allah’a dua ettik. Biz gerçekten de eşittik, kardeştik; çünkü onların Allah’a olan inançları beyaz ayrımcılığını zihinlerinden ve davranışlarından temizlemiştir.”
“Geçtiğimiz hafta, her renkten insanın bana gösterdiği cana yakınlık karşısında büyülenmiştim, dilim tutulmuştu sanki.”
Ve kitabın Malcolm’u özetleyen son sözü :
“Fersiz de olsa bir ışık bırakarak ölürsem, ne mutlu bana. Bu takdirde, şan Allah’a özgüdür. Benim olan tek şeyse, günahımdır.”
Sanırım bu kitabın şimdi Türkiye’de yeniden tekrar okunmasının tam zamanı. Çünkü, Malcolm X’in hayatı, bizde zaman zaman hani “Beyaz Türkler”, “Siyah Türkler” ifadeleri ile anlatılmak istenen, seçkinci sınıfsal tartışmaların vardığı ırksal sorunları da aynen sergiliyor. Yaşlıların tecrübelerinden yararlanmak, geçmişteki hatalardan ders almak için önemsenir ve önerilir.
BDP’li milletvekillerinin İmralı’ya gitmeden önce Karadeniz bölgesini kapsayan bir geziye çıkıp, Sinop ve Samsun’da karşılaştıkları saldırılar ve gezinin yarıda kalması ile tırmanan ırkçı söylemler, bana tam da Malcolm X’in hayatını yeniden hatırlattı. Türkiye, tabi bir Amerika değil ama, sanki yaşananlar, MalcolmX’in Amerika’sından sahneler gibi geliyor bana..
Kimileri, “Ne alaka?” diyebilir, o kimileri önce bu sözünü ettiğim kitabı bir okusun, sonra o alakayı sorgulasınlar. Bakın ne diyor Malcom X, günümüz Türkiye’sinde bu sözler, ne kadar anlam kazanıyor son “Çüzüm Süreci” için;
“1) Gelecek, bugünden ona hazırlananlara aittir.
2) Irkçılık olmadan kapitalizm de olmaz.
3) En iyi nasihat, iyi örnek olmaktır.
4) Beyaz adam savaştı, biz öldük.
5) Eğer uğrunda ölmeye hazır değilseniz, "özgürlük" kelimesini lûgatınızdan çıkarın.
6) Eğer, dikkatli olmazsanız, gazeteler, mazlumlardan nefret etmenizi, zalimleri ise çok sevmenizi sağlar.
7) Eğitim, gelecek için geçiş iznimiz. Çünkü gelecek, ona bugünden hazırlananların olacaktır...
8) Tarihi değiştirebilenler, ancak ve ancak insanın kendisi hakkındaki düşüncesini değiştirmeyi başarabilmiş olanlardır.
9) İster mermi kullansın, ister oy pusulası, insan iyi nişan almalı. Kuklayı değil, kuklacıyı vurmalı.
10) İnsanlar bir adamın bütün hayatının bir tek kitapla değişebileceğinin farkında değiller.
11) Amerikan rüyası görmüyorum, Amerikan kabusu görüyorum.
12) Kimse sana özgürlüğünü vermez. Kimse sana eşitliği, adaleti ve başka hiçbir şeyi vermez. Eğer gerçekten adamsan, bunları kendin alırsın!
13) Özgürlüğe inanan bir dine inanıyorum. Halkım için mücadele etmeyi men eden bir dini kabullenecek olsaydım, o dinin canı cehenneme derdim.
14) Özgürlüğü savunanların direnme gücü, zulmedenlerin gücünden daha fazladır.
15) Bir müslüman olarak yeryüzünden Allah'ın huzurunda secde etmeyen tek fert kalmayıncaya kadar İslam'ın hakim kılınması yolunda kendimi görevli hissediyorum. Malcolm X (Malik El Şahbaz) 1965 Amerika
16) Bir insanın düşünmeye ihtiyacı varsa, gidebileceği en iyi yer, bana sorulursa, üniversiteden sonra, hapishanedir.
17) İşleri tıkırında giden dışarıdaki o 'namusu-bütünler' içeri girip çıkmış birisine burun kıvırıp geçerler. Ama o 'namusu-bütünler' bir bataklığa saplansalar, içeri girip çıkmış birisi onlara daha onurlu davranır.
18) Amerika, İslam'ı anlamaya muhtaç. Çünkü bu din, ırk sorununu söküp atan dindir.
19) İnsan bir şeyler elde etmeyi kafasına koyduğu zaman, bir parça şamata yapmaktan da geri durmamalıdır.
20) İnsanı bir Müslüman'a karşı gene başka bir Müslüman ancak koruyabilir, ya da hiç değilse Müslümanlar tarafından eğitilmiş ve onların taktiklerini bilen birisi.
21) Bunu söylerken üzülüyorum ama ne yapayım işte, en sevmediğim ders matematikti. Bunun nedeni üzerinde çok düşünmüşümdür. Bunun nedeni, olsa olsa matematiğin tartışmaya hiç mahal bırakmamasıydı, başka bir neden gelmiyor aklıma. Bir yerde yanlış yapmışsanız, orada artık her şey bitiyordu.
22) Kitaplar bir tür zihin vitaminidir.
23) Barışçıl olun, kibar olun, kurallara itaat edin, herkese saygılı olun; fakat biri size dokunacak olursa onu mezara gönderin.
24) Beni 'Amerika'daki en öfkeli Zenci' diye anıyorlar. Bu ithamı inkar edecek değilim.
25) Özgürlüğü elde etmenin tek yolu dünyadaki diğer tüm ezilmiş halkları tanımaktan geçer: Brezilya, Venezüella, Haiti, Küba ve evet Küba halkının kan kardeşleriyiz bizler.
26) Hayatımın erken dönemlerinde öğrendim ki eğer bir şeyi istiyorsan, biraz gürültü yapsan iyi olur.
27) Eğitimli değilim, herhangi bir alanda da uzmanlığım yok... Ama samimiyim ve benim samimiyetim benim kimliğimdir.
28) Özgürlük savunmasındaki güç, zorbalık ve zulüm namına kullanılan güçten büyüktür, çünkü güç, gerçek güç, bizim aksiyon, uzlaşmaz aksiyon üreten inancımızdan gelir.
29) Bir insan özgürlüğe doğru dürüst önem verdiğinde, güneşin altında, o özgürlüğü elde etmek için yapmayacağı hiçbir şey yoktur. Ne zaman birinin özgürlük istediğini söylediğini duyduğunuzda, ama sonraki nefesinde onu almak için ne yapmayacağını veya onu almak yolunda yapılmasına inanmadıklarını anlatacaksa, o kişi özgürlüğe inanmıyordur. Özgürlüğe inanan bir adam özgürlüğünü elde etmek veya onu muhafaza etmek için güneşin altında her şeyi yapacaktır.
30) Bana bir kapitalist gösterin, ben de size bir kan emici göstereyim.
31) Şiddet kullanmamak iyidir, işe yaradığı sürece.
32) Huzuru özgürlükten ayıramazsınız çünkü hiç kimse özgürlüğüne sahip olmadan huzur içinde olamaz.
33) Gerçekle yüzyüze gelemeyecek kadar vatanseverlikle kör olmamalısınız. Yanlış yanlıştır, kimin söylediği önemli değil.
34) Güç asla geri adım atmaz, daha fazla güç kazanmak dışında.
35) Hiçbir şeye taraf olmayan bir adam, herhangi birşey için yıkılacaktır.
36) Bize şiddet uygulamayanlara karşı biz de şiddet uygulamayız.
37) Bugün, burada -dünya üzerinde-, bu toplumda bir insan gibi saygı görmek ve bir insan gibi haklarımızın verilmesi için gereken her yolla var kılmayı amaçladığımız insanlık hakkımızı bildiriyoruz.
38) Şiddet kullanmamaya dair, bir insana ölümcül atakların kurbanı olduğunda kendisini savunmamayı öğretmek suçtur.
39) Eğitim olmadan, bu dünyada hiçbir yere gitmiyorsun.
40) Zaman şehitlik zamanıdır, ve ben bir şehit olacaksam, bu kardeşlik uğruna olacaktır. Bu ülkeyi kurtaracak tek şey budur. - Şehadetinden iki gün önce.
41) Özgürlük için savaşmak için bir erkek olmanıza gerek yok. Tek yapmanız gereken aklı başında bir insan olmanızdır.
42) Ben gerçeğin peşindeyim, kimin söylediği önemli değil. Ben adaletin peşindeyim, kim için veya kime karşı olduğu önemli değil.
43) Müslümanlara göre; fazla dünyeviyim; diğerlerine göre; fazla dindarım... Militanlara göre, fazla ılımlıyım; ılımlılara göre, fazla militanım..”
Kırk sekiz yıl önce suikast sonucu öldürülen Malcolm X, ya da Malcolm Little ve daha sonrasında Hacı Malik el-Şahbaz’nı rahmetle yad ediyorum, mekanı cennet olsun. Anlayana sivrisinek saz, anlamayana zaten davul zurna az, öyle değil mi? Kalın sağlıcakla.